João Ribeiro
Perseidy · St. Lawrence’s Tears
W instalacji Łzy Świętego Wawrzyńca widzowie konfrontowani są z niemal bezpośrednim odczytaniem religijnego mitu. Ribiero łączy w swoim dziele poezję, naukę i współczucie, składając wzruszający hołd cierpieniu chrześcijańskiego męczennika. Rozmieszczone na przestrzeni instalacji punkty świetlne układają się w kształt orbity, po której porusza się przez kometa, dająca początek Perseidom.
Dzieło to jest ulotną, tymczasową wersją projektu, przygotowanego przez João Ribeiro dla Torunia. W przyszłości będzie to permanentna instalacja świetlna, umieszczona w przestrzeni publicznej naszego miasta. Lecz choć nadal trwa ustalanie dokładnego miejsca lokalizacji dzieła i rozmaitych szczegółów technicznych, już teraz możemy podziwiać przedstawienie pięknego mitu łez Świętego Wawrzyńca, w pracy łączącej motywy sztuki sakralnej z dydaktycznym charakterem naukowej wystawy. Świecące „łzy”, choć wydają się być przypadkowo rozrzucone na ziemi, w istocie odzwierciedlają z najwyższą dokładnością tor zakreślany przez kometę Swift-Tuttle, dającą początek rojowi meteorytów, zwanych Perseidami. Projekt został przygotowany we współpracy z fizykiem José Paulo Santosem.
„Wierzę, że dzieło to jest wielką metaforą, pobudzeniem do kontemplacji i aktywnej interakcji (Lembrãça), lustrzanym odbiciem nieba w przestrzeni miejskiej. Ideą tego projektu jest ukazać alegorię łez świętego Wawrzyńca za pomocą światła, uczynić ze światła coś niezwykle cennego i bogatego, w czasach globalnego wyobcowania. W tym dziele dochodzi to symbolicznego spotkania dwóch osobowości, zrodzonych w jednej epoce: wielkiego Kopernika – humanisty, prawnika, lekarza, astrologa, urzędnika – oraz Portugalczyka Francisco de Hollanda. Ten wybitny malarz i eseista, pionierski propagator Humanizmu w Portugalii jest sam autorem kilku lembrãças, które to określenie oznacza pełne wyobraźni artystyczne projekty, realizowane w przestrzeni miejskiej.”
João Ribeiro
„W dawno minionych wiekach, wieśniacy z Frankonii i Saksonii wierzyli, że każdego roku w dniu swojego święta (10. sierpnia) Święty Wawrzyniec płacze ognistymi łzami, spadającymi z nieba. W ostatnich latach odkryto, że jest ziarno prawdy w tym popularnym staro-germańskim wierzeniu i łzy Świętego Wawrzyńca stały się przedmiotem badań astronomów.”
Edward Claudius Herrick (1811-1862):
Amerykański astronom, meteorolog i entomolog, jeden ze współczesnych odkrywców roju Perseid.
Święty Wawrzyniec
Rzymski diakon, prześladowany za czasów cesarza Waleriana. Zginął w 258 roku, podobnie jak papież Sykstus II oraz wielu innych kapłanów Rzymu. Na początku sierpnia 258 roku, cesarz Walerian wydał edykt skazujący na śmierć wszystkich biskupów, księży i diakonów. Rozkaz cesarza został natychmiast wprowadzony w życie w Rzymie. W dniu 10. sierpnia Wawrzyniec, ostatni z siedmiu diakonów, poniósł męczeńską śmierć. Według najstarszych wersji podania o Wawrzyńcu, kiedy rzymski prefekt kazał męczennikowi oddać wszystkie bogactwa Kościoła państwu, ten poprosił o trzy dni na zebranie majątku i w ciągu tego okresu starał się rozdać biednym tyle dóbr kościelnych, ile tylko mógł. Trzeciego dnia stanął ponownie przed prefektem, lecz nie sam. Kiedy urzędnik zażądał od niego wydania bogactw, Wawrzyniec wskazał na towarzyszącą mu grupę, złożoną z człowieka ubogiego, kalekiego, ślepego oraz cierpiącego i odrzekł, że to właśnie ci ludzie są prawdziwym bogactwem Kościoła. Ten akt nieposłuszeństwa bezpośrednio doprowadził diakona do męczeństwa. Wawrzyniec stał się jednym z najbardziej czczonych męczenników kościoła katolickiego.
Według legendy, Wawrzyniec miał zakrzyknąć do swoich oprawców, którzy go torturowali: "Widzisz, że ciało moje jest już dosyć przypieczone. Obróć je teraz na drugą stronę!" ["Assum est, inquit, versa et manduca."], co tłumaczy, czemu święty ten jest patronem komików. João Ribeiro, dowcipnie i inteligentnie wykorzystujący w swojej sztuce motywy religijne, opowiada w instalacji Łzy Świętego Wawrzyńca skomplikowaną historię, w której współczesna astronomia, religijny mit i tradycja poetycka, mająca swoje korzenie w starożytności, splatają się ze sobą, wzmacniając kulturowy przekaz dzieła. Praca ta przypomina nam też, że Poezja, Wiara, Nauka i Historia od zawsze pozwalała ludziom poznać Naturę i doświadczyć jej. W końcu mit, wykorzystany w dziele Ribeiro ma swoje najgłębsze korzenie w indiańskich wierzeniach: Kiedy gwiazda spada z nieba, zostawia po sobie ognisty ślad, lecz nie umiera. Jej cień powraca na miejsce, by ponownie rozbłysnąć. Indianie znajdują jednak czasami małe gwiazdy, ukryte w trawie tam, gdzie upadły (Stara indiańska legenda plemienia Menominów z regionu Wielkich Jezior).
O twórcy
Urodzony w roku 1955, João Ribeiro mieszka i pracuje w Lizbonie. Ukończył malarstwo na Uniwersytecie sztuk Pięknych w Lizbonie i ma na swoim koncie kilka wystaw (zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych) w Portugalii, Hiszpanii, Kanadzie, Belgii i Stanach Zjednoczonych. W roku 2003 stworzył razem z architektem Cândido Chuva Gomesem monumentalne dzieło w Miejskim Muzeum Vila Franca de Xira. W roku 2008, rozpoczął cykl trzech indywidualnych wystaw, których kuratorem jest Mário Caeiro (Oklahoma [2009], Alquimic Maps [2011], Lazarim Panels [2013]). W roku 2009 współpracował z Joaquimem Benite przy tworzeniu choreografii do sztuki “Two Men” („Dwaj mężczyźni”) autorstwa José Maria Vieira Mendes, reżyserowanej przez Carlosa Pimenta. Obecnie promuje szereg artystycznych projektów, realizowanych we współpracy z: Pedro Sena Nunes, Gonçalo M. Tavares and João Gil (instalacja wideo); João Monge, Manuel Paulo and Nancy Vieira (muzyka); Vo’arte (interdyscyplinarny projekt taneczny).
O miejscu instalacji
Ulica Szeroka jest główną ulicą miasta i jego komercyjnym centrum. Ten nieustannie zatłoczony deptak łączy toruński Rynek Staromiejski z Rynkiem Nowomiejskim.
In St. Lawrence’s Tears one encounters an almost direct reading of a religious myth. But there’s as well an articulation between poetic compassion and scientific language. In this tribute to the suffering of the Christian martyr, the light dots are displayed according to the geometry of the orbit described by the Comet where the Perseids come from.
This is an ephemeral version of a ground piece João Ribeiro conceived as a permanent light installation for a public space of Toruń. While the exact location and technical details are being studied, the beautiful medieval myth of the tears of St. Lawrence is recalled, by means of a sacred but also didactically scientific presence. The ‘tears’ on the floor, apparently in a random disposition, in fact depict with exactitude the orbit of the comet Swift-Tuttle, from where the meteor shower known as the Perseids comes from. The design was made in collaboration with the physicist José Paulo Santos.
“I believe this ground piece works as its own metaphor, by means of a contemplative process (Lembrãça) which becomes an active interaction, as a mirror of the sky in urban space. The idea of the work is to materialize the allegory of the tears of St. Lawrence in light, turning those lights into the real riches in this time of globalized alienation. In this work, the immense figure of Copernicus – humanist, man of law, physician, astrologue, governor… – encounters the one of another great man of his time, the Portuguese Francisco de Hollanda. Painter, essayist, responsable for the introduction of Humanism in Portugal, he himself design several lembrãças, an expression which precisely refered to imaginary artistic interventions in urban space.”
João Ribeiro
Saint Lawrence
One of the deacons of the Roman Church, was a victim of the persecution of Valerian in 258, like Pope Sixtus II and many other members of the Roman clergy. At the beginning of the month of August, the emperor issued an edict, commanding that all bishops, priests, and deacons should immediately be put to death. This imperial command was immediately carried out in Rome. […] on the 10th of August, Lawrence, the last of the seven deacons, also suffered a martyr's death. According to the earliest sources of the tale, when the prefect of Rome demanded that Lawrence, charged with the responsibility for the material goods, turn over the riches of the Church, Lawrence asked for three days to gather together the wealth. He worked swiftly to distribute as much Church property to the poor as possible. On the third day, at the head of a small delegation, he presented himself to the prefect, and when ordered to give up the treasures of the Church, he presented the poor, the crippled, the blind and the suffering, and said that these were the true treasures of the Church. This act of defiance led directly to his martyrdom. Since then, St. Lawrence has been one of the most honoured martyrs of the Roman Church.
During his torture Lawrence is reported to have cried out ‘This side’s done, turn me over and have a bite.’ [‘Assum est, inquit, versa et manduca.’] This is the legend often quoted explaining why Lawrence is the Patron Saint of Comedians. João Ribeiro, in whose art the interplay of religious imagery is re-issued with humour and wit, combines in this piece a complex assemblage of narratives in which contemporary astronomical knowledge, along with religious myth and a very ancient poetic tradition become ways to interact in a potentially multilayered cultural experience. This will probably remind us of the eternal capacity of the poetic work of any people in any epoch, in their ways of dealing with Nature, History, by means of Faith, Science and Myth. After all, the work can relate to a myth whose farthest root can be found back to Native American Mythology: When a star falls from the sky, it leaves a fiery trail. It does not die. Its shade goes back to its own place to shine again. The Indians sometimes find the small stars where they have fallen in the grass. (Native Americans legend, among the Menominee of the Great Lakes region).
About the artist
Born in 1955, João Ribeiro lives and works in Lisbon. Has a Painting degree by the Fine Arts University of Lisbon. Several exhibitions both individual and collective in Portugal, Spain, Canada, Belgium and USA. In 2003, collaborates with the arquitect Cândido Chuva Gomes in the City’s Museum of Vila Franca de Xira. In 2008, begins a cycle of three individual exhibitions curated by Mário Caeiro (Oklahoma [2009], Alquimic Maps [2011], Lazarim Panels [2013]). In 2009, collaborates with Joaquim Benite, realizing the set design for theatre play ‘Two Men’ by José Maria Vieira Mendes, under the direction of Carlos Pimenta. Presently promotes a series of artistic collaborations with: Pedro Sena Nunes, Gonçalo M. Tavares and João Gil (video installation); with João Monge, Manuel Paulo and Nancy Vieira (music); Vo’arte (multidisciplinary dance).
About the site
Szeroka Street (Broad Street) is the major commercial thoroughfare, the constantly crowded main high street joining the Old City Market Square with the New City Market Square.
